Zmiana prawa upadłościowego z 24 marca 2020 r. – wybrane zagadnienia

Ponad miesiąc temu, dokładnie 24 marca 2020 r. weszła w życie nowelizacja prawa upadłościowego tj. Ustawa z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw. Jak czytamy w uzasadnieniu projektu ustawy, bezpośrednią przyczyną implementacji nowych przepisów było pojawienie się dużej liczby praktycznych problemów wywołanym stopniową (od 2014 r.) liberalizacją prawa upadłościowego zwłaszcza w aspekcie upadłości konsumenckiej.

Szczególnie istotną kwestią były upadłości byłych przedsiębiorców, korzystających z postępowania przewidzianego dla konsumentów (źródło: uzasadnienie do projektu ustawy druk nr 3480). Do tej pory możliwości skorzystania z tego rozwiązania posiadały osoby, które zakończyły działalność gospodarczą co najmniej jeden rok przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Dodatkowo osoba taka była zobligowana do uprzedniego wykonaniu obowiązku zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości jako przedsiębiorca (art. 491⁴ ust. 2 pkt 3 w zw. z art. 21 prawa upadłościowego). Taki stan prawny generował obciążenie sądów i organów postępowań, które formalnie procedowały upadłość konsumencką, a de facto zajmowały się upadłością przedsiębiorcy. Rodziło to problemy organizacyjne, finansowe, techniczne oraz czasowe, a więc problemy szeroko rozumianej ekonomiki postępowania.

Dodatkowymi, najczęściej podnoszonymi, problemami były ponadto: regulacje – a raczej ich brak – dotyczące ochrony byłego małżonka upadłego, zabezpieczenie środków finansowych dla osób pozostających na utrzymaniu upadłego czy kwestie dostępu upadłego do korespondencji.

W odpowiedzi na wyżej wymienione problemy ustawodawca opisywaną tu nowelizacją wprowadził m.in. następujące rozwiązania:

1. Możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej w uproszczonej procedurze bez Sędziego-Komisarza – rozwiązanie to dotyczy najprostszych spraw, głównie takich, gdzie dłużnik nie posiada majątku, a więc nie ma masy upadłości w postępowaniu właściwym, rozwiązanie to ma odciążyć sądy i znacznie przyśpieszyć postępowanie.
2. Możliwość zawierania przez dłużników układów z wierzycielami pod kierunkiem licencjonowanego doradcy restrukturyzacyjnego, który to czuwał będzie nad wykonaniem układu z ograniczonym do minimum udziałem sądu. Rozwiązanie to wprowadzone jest na kanwę zachodniego modelu, występującego głównie w krajach anglosaskich i ma ono doprowadzić do zmniejszenia przyrostu nowych postępowań, w których konieczne jest ogłoszenie upadłości dłużnika.
3. Rezygnacja z tzw. przesłanek negatywnych ogłoszenia upadłości. Oznacza to zniesienie konieczności badania przez sąd, na etapie ogłaszania upadłości, zawinienia dłużnika w doprowadzeniu lub pogłębieniu stanu niewypłacalności. W związku z czym jedyną przesłanką decydującą o ogłoszeniu upadłości jest obecnie zaistnienie stanu niewypłacalności, a więc stanu, w którym dłużnik trwale utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Niemniej należy zaznaczyć, że niewłaściwe zachowanie dłużnika polegające m.in. na pokrzywdzeniu wierzycieli będzie badane na etapie ustalania planu spłaty wierzycieli.
4. Wprowadzenie przygotowanej likwidacji majątku, tzw. „pre-pack” dla dłużnika niebędącego przedsiębiorcą. Ustawodawca wprowadza możliwość szybkiej sprzedaży całego majątku, a nie poszczególnych jej składników w instytucji dotychczas dostępnej tylko dla przedsiębiorców. To rozwiązanie ma zwiększyć elastyczność i szybkość wyjścia upadłego ze stanu zadłużenia oraz powrotu do wolności finansowej. Dłużnik może więc obecnie wybrać, czy składa wniosek o upadłość, zawiera układ z wierzycielami lub wybiera przygotowaną likwidację całego majątku.
5. Możliwość wydłużenia planu spłaty do 5 lat przy zawarciu układu z wierzycielami oraz wprowadzenie warunkowego umorzenia zobowiązań na okres 5 lat, co oznacza, że na wniosek upadłego lub wierzyciela sąd może uchylić postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez planu spłaty wierzycieli i ustalić plan spłaty wierzycieli również po tym okresie.

Przedstawione powyżej kwestie odnoszą się do najważniejszych, w mojej ocenie, zmian dotyczących pozycji dłużnika w postępowaniu upadłościowym, szczególnie wobec osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej. Niemniej, artykuł ten nie wyczerpuje problematyki związanej z obszerną nowelizacją prawa upadłościowego, zatem dalsze istotne zarówno dla dłużników, jak i wierzycieli zmiany poruszane będą w kolejnych artykułach. Zachęcam do śledzenia naszej strony internetowej oraz wpisów na blogu.

Jagoda Wojciechowska

doradca restrukturyzacyjny (nr 1078)