W trakcie epidemii Covid- 19 w Europie, znacznie wzrósł kurs franka szwajcarskiego. Dla osób, które zaciągnęły kredyt denominowany lub indeksowany we frankach szwajcarskich, wiąże się to z podwyższeniem kapitału kredytu pozostałego do spłaty. Co więcej, w wielu przypadkach znacznie wzrosła miesięczna rata do spłaty. Na gruncie obecnych nagłych zmian społeczno – gospodarczych stabilność kursu walut wydaje się wykluczona. Z uwagi na powyższe powstało pytanie, czy „Frankowicze” mają możliwość zaprzestania, choćby czasowo spłacanie rat kredytowych. Odpowiedź na zadane pytanie jest pozytywna. Są dwie możliwość, ale tak naprawdę tylko jedna gwarantuje bezpieczeństwo kredytobiorcy.
Pierwsze rozwiązanie udostępniły banki. Powołując się na kryzys wywołany Covid-19, w większości dają możliwość skorzystania z odroczenia spłaty rat, tzw. wakacje kredytowe. Należy wskazać, że jest to wariant, który przewiduje odroczenie spłaty kapitału kredytu jedynie na określony czas. Rozwiązanie to jest jednak ryzykowne i kontrowersyjne, bowiem aby uzyskać odroczenie, bank i kredytobiorca muszą podpisać aneks do umowy. W zależności od banku, postanowienia aneksu mogą zawierać m. in. potwierdzenie sald, potwierdzenie warunków umowy, czy też uznanie długu. Z kolei złożenie przez kredytobiorcę podpisu pod przywołanymi oświadczeniami może utrudnić dochodzenie w przyszłości sądowego unieważnienia umowy kredytu bankowego. Bank bowiem w przyszłości prowadząc spór o zapłatę, czy też unieważnienie umowy kredytowej z kredytobiorcą, może podejmować próby argumentacji, że kredytobiorca potwierdził zadłużenie względem banku, czy też warunki umowy kredytowej. Ponadto, należy wskazać, że warunki finansowe odroczenia w wielu przypadkach mogą być niekorzystne dla kredytobiorców, gdyż mało przejrzysty sposób naliczania odsetek spowoduje finalnie zwiększenie kosztów kredytu frankowego.
Drugą możliwością, gwarantującą bezpieczeństwo kredytobiorcy jest rozwiązanie prawne, polegające na zabezpieczeniu powództwa przez Sąd poprzez wstrzymanie obowiązku dokonywania spłaty rat kredytu przez kredytobiorcę. Jest to rozwiązanie korzystne dla osób, które wytoczyły lub planują wytoczyć powództwo przeciwko bankowi w związku z zawartą umową kredytu bankowego denominowanego lub indeksowanego do franka szwajcarskiego. Sąd może udzielić takiego zabezpieczenia, jeżeli kredytobiorca uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny. Roszczenie można uprawdopodobnić wykazując, że klauzule zawarte w umowie kredytowej są niedozwolone i powodują nieważność tej umowy. Interes prawny natomiast, jak wskazuje dotychczasowe orzecznictwo w tym zakresie, można uprawdopodobnić wykazując, że z uwagi na nieważność umowy, kredytobiorca dokonał już spłaty całości zaciągniętego kredytu i dalsze spłacanie rat będzie niecelowe, a także będzie prowadziło do konieczności wytoczenia przez kredytobiorcę nowego powództwa o zapłatę nadpłaconych rat. Jak się wydaje, powyżej opisana argumentacja wpisuje się w znaczną większość umów kredytowych zawartych przez „Frankowiczów”. Należy pamiętać, że linia orzecznicza w tym zakresie nie jest jednoznaczna i każdy stan faktyczny należy zbadać indywidualnie.
Rozstrzygające na korzyść „Frankowiczów” może okazać się niedawne postanowienie Sądu Apelacyjnego w Łodzi wydane w sprawie o sygn. akt I ACa 80/19 w zakresie zabezpieczenia na rzecz „Frankowiczów” w postępowaniu z pozwu zbiorowego przeciwko mBANK S.A. w Warszawie. Z uwagi na skalę orzeczenia (dotyczy ono części z ok. 1700 osób) oraz fakt wydania go na szczeblu Sądów Apelacyjnych, może on stanowić podstawę wydania podobnych rozstrzygnięć w sprawach wytoczonych przez „Frankowiczów” w całym kraju.
Biorąc pod uwagę powyższe, jednoznacznie należy wskazać, iż realnie bezpieczny stan dla kredytobiorców „Frankowiczów”, wstrzymujący obowiązek spłaty rat, daje sądowe orzeczenie zabezpieczenia. Nie każdy jednak będzie miał możliwość skorzystania z tej instytucji. W celu ustalenia, czy sytuacja danego kredytobiorcy na to pozwala, niezbędna jest analiza umowy oraz kalkulacja ewentualnego roszczenia wobec banku.
Krzysztof Rogala
radca prawny
